Ήθη και Έθιμα

δ.ΠΡΟΙΚΙΑ -¨ΠΡΟΖΥΜΙΑ¨

            Τα προικιά ήταν ένας από τους σοβαρούς ¨παράγοντες¨ σ’ένα γάμο. Ο σημαντικός τους ¨ρόλος¨άρχιζε από την σύνταξη του ¨προικοσύμφωνου¨, όπως είδαμε. Ήταν δε ανέκαθεν ο ¨βραχνάς¨ της κάθε οικογένειας που είχε θηλυκό. Η συγκέντρωσή τους ήταν δύσκολη και δαπανηρή. Κάποια δε από αυτά  απαιτούσαν πέρα από τα χρήματα για την αγορά τους και πολλή προσωπική εργασία π.χ. το κέντημα με ¨ψιλοβελονιά¨, ή ύφανση στον αργαλειό, που έπρεπε από πριν τα ¨ποκάρια¨ των μαλλιών να πλυθούν, για να ακολουθήσει το βάψιμο, το ξάσιμο, το γνέσιμο κλπ. Αποτελούσαν όμως και τη βάση του νέου νοικοκυριού.

            Όμως όλα ξεχνιούνταν την εβδομάδα του γάμου. Η νύφη καλούσε τις ανύπαντρες αλλά και τις παντρεμένες φίλες της και άρχιζαν – συνήθως από την Δευτέρα – το πλύσιμο των ¨ασπρόρουχων¨, με χαρές και τραγούδια για τα ¨καλορίζικα¨. Και συνέχιζαν με άλλα.

            Αυτή η προετοιμασία τέλειωνε με το σιδέρωμα και την ταξινόμηση των προικιών και διαρκούσε μια – δυό μέρες.

            Τα προικιά τα μετέφεραν, τα ¨κουβαλούσαν¨, το Σάββατο, με τα κάρρα. Το πρώτο κάρρο ήταν το καλλίτερο από κάθε άποψη. Και τούτο γιατί σ’αυτό έβαζαν τα ακριβότερα και τα καλλίτερα προικιά. Εκεί ήταν και η ¨κόφα¨ του γαμπρού!. Η κόφα του γαμπρού ήταν ένα πανέρι που είχε το καλλίτερο γι αυτόν! (πετσέτα, μαντήλι, πιτζάμες, δύο σεντόνια, εσώρουχα κλπ). Όπως και η ¨κόφα¨ με την ¨αλλαξιά¨ του πεθερού. Και ακολουθούσαν τα άλλα κάρρα φορτωμένα με τα υπόλοιπα. Όσοι ήταν συνοδοί των προικιών έφεραν δεμένο στο λαιμό λευκό μεταξωτό μαντήλι. Τα μαντήλια τα έδιναν στο σπίτι της νύφης πριν αναχωρήσουν. Μαντήλι ¨δικαιούταν¨ και το άλογο…

            Φτάνοντας στο σπίτι του γαμπρού, τα περίμεναν οι συγγενείς, με μεζέ και κρασί για τους συνοδούς και με ρύζι για να τα ράνουν.

            Από τα κάρρα, τα κατέβαζαν με προσοχή, αλλά και με σχετικό …έλεγχο (προικοσύμφωνο γαρ!), που βέβαια γινόταν με ¨τρόπο¨ και ένα – ένα το περνούσαν σε κάποιο μεγάλο δωμάτιο. Εκεί δε τα τακτοποιούσαν έτσι ώστε να ¨δείχνουν¨!.

            Το βράδυ οι γυναίκες και τα κορίτσια ¨πήγαιναν στα προικιά¨ να τα δουν και να τα ράνουν με ρύζι και να ευχηθούν κι άλλες τα ¨καλορίζικα¨.

            Η νύφη δεν ακολουθούσε τα προικιά. Στο σπίτι της όμως μια μέρα πριν να τα μεταφέρουν γίνονταν ανάλογες εκδηλώσεις. Σ’αυτές τις εκδηλώσεις συμμετείχε και ο γαμπρός που τα ασήμωνε πρώτος.

            (Το ¨στρώσιμο¨ και ¨ασήμωμα¨ του νυφικού κρεβατιού, όπως γίνεται σήμερα, στο χωριό ήρθε, σαν κάτι νέο, πολύ αργά. Ήρθε μετά την δεκαετία του ’70. Που βέβαια γίνεται για …οικονομικούς λόγους!).

            Η προετοιμασία γενικά του γάμου, ήταν μια διαρκής φροντίδα. Ψώνια από το γαμπρό. Δηλαδή: νυφικό, το ¨πέπλο¨, νυφικό φόρεμα, νυφικά παπούτσια κλπ. Ψώνια από το ζεύγος. Δηλαδή : ¨μπουμπουνιέρες¨ και εκείνη την ξεχωριστή, για τον κουμπάρο. Ψώνια από τον κουμπάρο. Δηλαδή : λαμπάδες, το δώρο στους μελλόνυμφους κλπ.

            Μετά ήταν τα ¨λειτουργικά¨ του τραπεζιού. Να γανωθούν τα καζάνια, πηρούνια, κουτάλια κλπ. Να συγκεντρωθούν πιάτα, πηρούνια κουτάλια, ποτήρια κλπ στον αριθμό που απαιτείτο, από συγγγενικά σπίτια. Να σφαχτούν τα σφάγεια, που ήταν συνήθως αρνιά και ζυγούρια ή και πολλές φορές (σε φτωχότερες οικογένειες) τα κοτόπουλα, για συμπλήρωμα. Μετά, το ψωμί, πέραν από εκείνο που θα έστελνε ο κάθε καλεσμένος.

            Το ζύμωμα του ψωμιού αυτού στο σπίτι της νύφης δεν ήταν ή δεν γινόταν έτσι απλά. Στα ¨προζύμια¨ την Πέμπτη, γινόταν εκδήλωση κανονική. Τραγούδι, κρασί κλπ, ένα ¨μικρό¨ τραπέζι. Δείγμα ότι η διαδικασία του γάμου έμπαινε στην τελική ευθεία. Ανάπιαναν λοιπόν τα προζύμια. Για να ζυμώσουν την επόμενη το ψωμί. Την ευλογημένη απ΄τον Χριστό τροφή. Μια προετοιμασία του γάμου, που άγγιζε το θρησκευτικό συναίσθημα. Ήταν όμως και το τελευταίο πατρικό ψωμί για τη νύφη.

            Για το γάμο υπήρχαν πολλές ιδιωματικές εκφράσεις με ανάλογο νόημα. ¨Της κορούλας μου το γάμο καλοκαίρι θα τον κάνω¨, έλεγε η μάνα τραγουδώντας στην αγκαλιά της την μικρή κορούλα της. Και όντως οι περισσότεροι γάμοι, όπως και άλλες εκδηλώσεις, γίνονταν καλοκαίρι. (Λιγότερες δουλειές, καλές καιρικές συνθήκες, μικρότερη νύχτα κλπ).

            Μετά, ¨έφυγε η νύφη, σχόλασε ο γάμος¨. Αυτό το ΄λέγαν όταν από το τραπέζι αποχωρούσε η νύφη για να πάει να ξεκουραστεί για να είναι ¨φρέσκια¨ την επομένη στο γάμο. Το τραπέζι βέβαια συνεχιζόταν αλλά με μειωμένη την ¨έντασή του¨, χωρίς την παρουσία της νύφης.

            Μια άλλη φράση ήταν εκείνη που περιέκλειε ίσως το μεγαλύτερο, για πολλά πράγματα, νόημα. ¨Όλα του γάμου δύσκολα- η αλήθεια¨! κι η …νύφη γκαστρωμένη!¨. Συνέβαινε καμιά φορά και αυτό!. Το …εύκολο!.

            Την Παρασκευή (ή Σάββατο) έφταναν τα ¨καλέσματα¨ (ψωμί, κρασί, αρνί). ¨Η ώρα η καλή. Να μας ζήσουν!¨. ¨Και στων υπολοίπων τις χαρές!¨, (εάν υπήρχαν στην οικογένεια κι άλλα ανύπαντρα παιδιά). Ευχές κατά την επίδοση, των ¨καλεσμάτων¨.

            Και η οικογένεια έκανε τον τελευταίο έλεγχο γύρω από τα απαιτούμενα για το τραπέζι. Να είναι όλα άνετα και αρκετά. Συμπλήρωμα τραπεζιών, καθισμάτων και εν ανάγκη πάγκων, τραπεζομπουκαλών κλπ. Όλα έτοιμα για το τραπέζι και το γλέντι του γάμου. (Το Σάββατο το βράδυ γινόταν της νύφης και την Κυριακή μεσημέρι ή βράδυ του γαμπρού).

Επισκεφθείτε μας