Ήθη και Έθιμα

ΤΟ "ΠΑΛΙΟ" ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ – ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ

(Διονυσίου Ν. Μπώκου: «ΜΥΡΣΙΝΗ – Η ιστορία και ο κόσμος της» ΜΕΡΟΣ ΙB΄ - ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ

- ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΚΕΦ.6 - ΤΟ ¨ΠΑΛΙΟ¨ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ-ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ Σελ.186-189)

            Το Καρναβάλι της Μυρσίνης είναι άγνωστο πότε πρωτοεμφανίζεται. Το ότι όμως μεταλλάσσεται στο διάβα του χρόνου είναι μάλλον βέβαιο. Μια απόδειξη τούτου είναι το γεγονός ότι, το Καρναβάλι της Μυρσίνης της τελευταίας περίπου 10ετίας (1988-1966) ουδεμία σχέση έχει με παλαιότερο, σε ¨φιγούρες¨ και ¨υπόθεση¨, εκτός από ένα μόνο κοινό σημείο που δεν είναι άλλο από την γκοτσαριά.

            Με τα στοιχεία που μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε θα προσπαθήσουμε να βάλλουμε σε κάποια σειρά το πολύμορφο και πανέμορφο καρναβάλι της Μυρσίνης. Όπου δε απαιτηθεί, τα πράγματα θα ειπωθούν χωρίς τον μανδύα της σκοπιμότητας. Για την ηλικία λοιπόν του Καρναβαλιού ή πως γλεντούσαν οι Μυρσιναίοι στην αρχή του αιώνα το τριήμερο, Τυρινή – Κ.Δευτέρα δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα. Ένα μόνο καρναβαλικό τραγούδι, που σύνθεσε στις αρχές του αιώνα, όπως λέγεται, ο ¨Γέρο-Βάγιας¨, μπορέσαμε να διασώσουμε (¨Γέρο – Βάγιας¨ ήταν το παρατσούκλι του Χριστόπουλου Λάμπρου από το ¨Παλιολίβαδο¨, που ήταν και αριστερός, τότε, ψάλτης)!. Το τραγούδι αυτό τραγουδήθηκε μέχρι και την αποκριά του 1955 περίπου. (Το τραγούδι και την ¨ιστορία¨ του, που ταιριάζει στην αποκριά, μας αφηγήθηκε ο Μήτσος Μανιάτης).

                        ¨Κίνησα να πα’ στο μύλο

                        με τη θειά μου την Κοντήλω.

                        Την τραβώ σ’ ένα λαγγάδι

                        πριν να πέσει το σκοτάδι.

-          Αχ, θειακούλα νάσουν ξένη

κούτουπος που θε να γένει!.

-          Κάν’ ανήψι τη δουλειά σου

και ‘γω θα΄ μαι πάντα θειά σου!

Μα, να κι ο μπάρμπας από πέρα

ντράμπα – ντρούμπα μια μαχαίρα.

-          Βρε, τι κάνεις ΄φτου στη θειά σου

πού΄ν΄τα πόδια της στ΄αυτιά σου;.

-          Ο κοιλόπονος την πιάνει

την πλακώνω για να γιάνει!¨.

 

    Ένα άλλο καρναβαλικό αποκριάτικο στοιχείο του οποίου και πάλι δεν είναι γνωστή η αρχή, ήταν ο ¨ΓΟΥΖΟΥΝΟΠΟΛΕΜΟΣ¨ που συνοδευόταν και με λουλακοπόλεμο!. Ο ¨πόλεμος¨ αυτός ¨παιζόταν¨ την Κ.Δευτέρα, αποκλειστικά στη Μυρσίνη. Για ένα δε διάστημα ¨μεταδόθηκε¨ και στα Λεχαινά, που όμως δεν είχε μεγάλη διάρκεια. Έτσι, ξανά, ¨παίζεται¨ μόνο στη Μυρσίνη και σβήνει λίγα χρόνια μετά το 1950. Γιατί, έχασε την ¨ομορφιά¨ του!. Γιατί, οι νεώτεροι καταστρατήγησαν τους κανόνες του παιχνιδιού!. (βλέπε πιο κάτω).

    Το όνομά του, ο ¨πόλεμος¨ αυτός, το πήρε από την ¨γουζούνα¨ δηλαδή την στυμένη λεμονόκουπα και παιζόταν ως εξής:  Οι νέοι αλλά και οι μεγαλύτεροι στις γειτονιές χωρίζονταν σε παρέες. Μάζευαν σ’ένα τράστο (ταγάρι) τις στυμένες λεμονόκουπες που χρησιμοποιήθηκαν την προηγούμενη (Κυριακή) για τη σούπα ή και παλιότερα στυμμένες, δηλαδή μισοσαπισμένες, έπαιρναν κι ένα τσαντίλι γεμάτο λουλάκι και έβγαιναν στην αγορά. Πριν βγουν όμως στο δρόμο έπαιρναν προφυλάξεις για να αποφύγουν ξαφνική ¨επίθεση¨. Μετά την αναγνώριση του ¨πεδίου¨ πάντα κάποιος έκανε την αρχή. Και η λεμονόκουπα, η ¨γουζούνα¨, έπεφτε βροχή!. Εκτός ¨μάχης¨ ετίθετο εκείνος που έτρωγε τη λουλακιά. Και τούτο όχι γιατί γινόταν …αιθίοπας, αλλά γιατί έπρεπε να πάει να … πλυθεί, για να βλέπει!.

    Ο γουζουνοπόλεμος άρχιζε μεταξύ 9 με 10 το πρωί. Και όλα γίνονταν χάριν της ¨βαβούρας¨. Να γίνεται δηλαδή θόρυβος!. Μάλιστα όταν πήγαινε να κοπάσει, κάποιοι μηχανεύονταν τρόπους αναθέρμανσης!. Σ’ αυτό, χαρακτηριστική ήταν η ¨παρέμβαση¨ τα τελευταία χρόνια, πριν εκλείψει ο ¨πόλεμος¨ αυτός, του Γιάννη Ράφτη. Μ’ένα ποδήλατο πήγαινε μέχρι τον ¨Πλάτανο¨ έπαιρνε φόρα και περνούσε ¨προκλητικά¨ την αγορά. (Αρχίζοντας ο πόλεμος είχε ¨απαγορευτεί¨ η κυκλοφορία!). Έτσι, θεωρείτο ότι παραβίαζε τον ¨νόμο¨ και οι γουζούνες από κάθε σημείο εξεσφενδονίζοντο εναντίον του, δημιουργώντας πανδαιμόνιο!. Άλλοτε πάλι άλλοι μηχανεύοντο άλλα, αρκεί να γινόταν ¨χαλασμός¨!. Ένα παρόμοιο ¨τέχνασμα¨ βρήκε να κάνει το 1949 ο Μπάμπης ο Κοντάνας. Μπαίνοντας στο παντοπωλείο του Νίκου του Μπώκου, πήρε το σακκί με τα καρύδια και τα σκόρπισε στο κέντρο της αγοράς. Το τι έγινε, όπως λέγεται, δεν περιγράφεται.

    Ο ¨πόλεμος¨ όμως αυτός όπως είπαμε, έσβησε γιατί αντί για στυμμένες λεμονόκουπες χρησιμοποιήθηκαν, κυρίως από νέους, ολόκληρα λεμόνια(!), με αποτέλεσμα να υπάρξουν τραυματισμοί και ζημιές στα καταστήματα!.

    Κλείνοντας το κομμάτι ¨γουζουνοπόλεμος¨ πρέπει να πούμε ότι όλες οι παρέες έσμιγαν μονιασμένες το μεσημέρι στις ταβέρνες για την κρασοκατάνυξη και για να τραγουδήσουν τα …καρναβαλικά και άλλα τραγούδια. Το ¨μενού¨ που συνόδευε το κρασί τους ήταν: σγαράτζια, αγριαγγιναρόφυλλα, ταραμάς, πατάτες ¨μπουρλιά¨ στο φούρνο και ξυδάτο χταπόδι.

    Αλλά και το απόγευμα της Κ.Δευτέρας ήταν ¨γεμάτο¨!. Πιομένοι και με παρέα την ¨ταβουλόβεργα¨ (τότε οι οργανοπαίχτες – γύφτοι – ήταν πολλοί), άλλοι έβγαιναν χορεύοντας στην αγορά και άλλοι πήγαιναν στο ¨παλιολίβαδο¨.

    Θα αναφέρουμε δύο χαρακτηριστικά περιστατικά καθαρο-δευτεριάτικου απογεύματος, κλείνοντας και την αναφορά στην Κ. Δευτέρα. Το ένα είναι επανάληψη του άλλου, γεγονός που δείχνει την αναλλοίωτη συνέχεια των αποκριάτικων γενικά δρώμενων, στο χωριό.

    Στην περίοδο λοιπόν που αναφερόμαστε (προ του 1950) την Κ.Δευτέρα, υπήρχε από νωρίς μια διαφημιστική ¨λεζάντα¨. Ερχόταν από το ¨Παλιολίβαδο¨. ¨Διαφημιστής¨ ήταν ο ¨Μαύρος¨ (Χριστόπουλος Διονύσιος). Η διαφήμιση έλεγε: ¨Μη χάσετε την ευκαιρία! Ελάτε στο ¨Παλιολίβαδο¨ να δείτε τα αξιοπερίεργα. Τα έφεραν αυτοί που πήγαν στο Ψολόγγι με την Καυληδόνα¨! (Καληδώνα ήταν το καράβι που εκτελούσε παλιά το δρομολόγιο, Πάτρα – Μεσολόγγι).

    Και μαζευόταν ο κόσμος – έχοντας γνώση τα …ποια ¨αξιοπερίεργα¨ θα έβλεπε – για να γελάσει!. Τα αξιοπερίεργα λοιπόν ήταν : χορεύοντας ο ¨Μαύρος¨, φορώντας φουστανέλλα, με επιτήδεια ξαφνική στροφή έκανε ¨γνωστό¨ στον κόσμο, ότι δεν φορούσε …εσώρουχο!.

    Αυτή η ¨φιγούρα¨ αργότερα επαναλήφθηκε στο κέντρο της αγοράς, από τον ¨Κούτσουρο¨ (Νίκο Ζαφειρόπουλο) τον οποίον όμως ¨αποκάλυψε¨ πριν ολοκληρώσει τη ¨φιγούρα¨ του χορού του, ο Νιόνιος Κρεκούκης, λέγοντας με την Ζακυνθινή προφορά του: ¨Ωρέ, ωρέ! Ξεβράκωτος είναι!¨.


*  Το παρόν κείμενο είναι απόσπασμα από το συγγραφικό έργο του Μυρσιναίου Διονυσίου Ν. Μπώκου με τίτλο «ΜΥΡΣΙΝΗ – Η ιστορία και ο κόσμος της» (1996). Η μεταφορά του κειμένου από το υπόψη βιβλίο στην παρούσα ιστοσελίδα είναι αυτούσια, πλην όμως στερείται δυστυχώς της σχετικής εικονογράφησης που μπορεί κανείς να απολαύσει στην έντυπη μορφή.
** Ο Διονύσιος Ν. Μπώκος γεννήθηκε στη Μυρσίνη το 1942 και επαγγελματικά σταδιοδρόμησε στην Πολεμική Αεροπορία από το 1961, μέχρι και την αποστρατεία του ως Ανώτερος Αξιωματικός. Είναι έγγαμος και πατέρας δύο παιδιών και παππούς ενός εγγονού. Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει μέχρι σήμερα δεκαεπτά (17) βιβλία ποικίλου περιεχομένου (λογοτεχνικά, ιστορικά, λαογραφικά κ.α). Έχει αρθρογραφήσει επί σειρά ετών σε αριθμό τοπικών εφημερίδων, ενώ από το 1990 μέχρι και το 2010 κυκλοφόρησε τη δική του τοπική εφημερίδα, τη «ΜΥΡΣΙΝΗ». Είναι μέλος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών και της Εταιρείας Λογοτεχνών ΝΔ. Ελλάδος.
*** Οι Εθελοντές του χωριού μας, ευχαριστούν θερμά τον κ. Μπώκο, τόσο για την έμπρακτη στήριξη της προσπάθειας για ξαναζωντάνεμα του χωριού μας, όσο και για την μοναδικής αξίας διαχρονική προσφορά του στον τόπο μας, μέσα από το συγγραφικό του έργο.

Επισκεφθείτε μας